Özgür ve Açık Kaynak Yazılım
İçindekiler
Özgür Yazılım Ne Demektir?
Özgür Yazılım Hareketi Richard M. Stallman ve GNU vakfı tarafından 1984'de hayatına başladı, sonrasında Özgür Yazılım Vakfı (İng. Free Software Foundation, FSF olarak da kısaltılır.)
Özgür Yazılım Vakfı'nın ifadesiyle özgür yazılım, belli başlı dört özgürlüğü barındırır:
- Özgürlük 0 : Her türlü amaç için yazılımı çalıştırma özgürlüğü.
- Özgürlük 1 : Yazılımın nasıl çalıştığını inceleme ve kendi gereksinimleri doğrultusunda değiştirme özgürlüğü. Yazılım kaynak koduna erişim bunun için bir ön şarttır.
- Özgürlük 2 : Kopyalarını dağıtma ve toplumla paylaşma özgürlüğü.
- Özgürlük 3 : Yazılımı tüm toplumun yarar sağlayabileceği şekilde geliştirme ve geliştirilmiş haliyle yayınlama özgürlüğü. Yazılım kaynak koduna erişim bunun için de bir ön şarttır.
Özgür olmayan yazılımlar Sahipli yazılım olarak da anılır.
Açık Kaynak Kodlu Yazılım ne demektir?
Açık kaynak hareketi 90ların sonlarında başladı ve özgür yazılımı pazarlama kampanyasının bir parçası olarak oluşturuldu. Bu hareket, açık kaynak kodunun ve şeffaf geliştirmenin ekonomik ve teknik yönlerdeki faydalarına vurgu yapar ve özgür yazılımın etik yönlerini pek de önemsemez. Fakat açık kaynak topluluğu tarafından kabul görüp de özgür yazılım olmayan çok nadir yazılım vardır. Bundan dolayı Özgür ve Açık kaynak yazılım (İng; Free And Open Source Software, FOSS olarak kısaltılır) terimi daha çok tercih edilir.
Özgür ve Açık yazılımların Faydaları
Bu yazılımlar kullanıcılara pek çok açıdan faydada bulunurlar. Eğer koda erişim ve kodu düzenleyip dağıtma hakkı olmasaydı openSUSE gibi dağıtımlar var olmamış olurdu.
Yazılımı Düzeltin
Yazılımların sunduğu bu özgürlükler, yazılımda bulunan sorunları düzeltmenizi veya neye ihtiyacınız varsa yazılımı o yönde düzenlemenizi sağlar, hatta güvenlik sorunlarını da düzeltebilirsiniz. Sahipli yazılımlarda böyle bir hakkınız yoktur, yazılım sağlayıcınıza özelliği eklemek ve sorunları düzeltmek için istekte bulunursunuz. Eğer uygun görürlerse istediğinizi yaparlar, belki de yapmazlar.
Paylaşım
Özgür yazılımlar herhangi bir lisans kısıtlaması olmaksızın dostlarınızla ve ortaklarınızla yazılımı paylaşabilmenize izin verir.
Ne olduğunu bilin ve denetleyin
Sahipli yazılımlarda arka planda neyin döndüğünü tam olarak bilemezsiniz. Gayet iyi bilinen bazı sahipli yazılımların kullanıcıların ne yaptığını casusladıkları ve kullanıcıların davranışları hakkında bazı bilgileri raporladıkları geçmişte kalanmıştır. Aynı şekilde bu sahipli yazılımlar kullanıcıları ne yaptıklarını kısıtlama eğilime sahiptirler. Özgür yazılımlarda kaynak koduna erişime sahipsinizdir ve eğer yazılımın davranışlarını beğenmezseniz, değiştirebilirsiniz.
Teknik faydalar
Açık kaynak kodu insanların kodu görebilmesine ve düzeltebilmesine fayda verir, böylece yazılımın gelişmesi daha da hızlanır ve daha iyi olur. Bu "ortak değerlendirme" sistemi bilimsel araştırmaların nasıl işlediğine benzetilebilir. Sahipli kodlar ise gizli tutulur ve ilgili şirketin dışından herhangi bir kişi nadiren erişebilir.
Ekonomik faydalar
Aynı zamanda bu yolla şirketler kendi masraflarını da başka şirketlerle paylaşmış olur. Örneğin Suse ve Red Hat rakip olmasına rağmen aynı yazılımları geliştirirler ve bu yolda birbirine yardımcı olurlar. Aynı şekilde IBM ve HP arasındaki ilişki de benzerdir, rakip olmasına rağmen iki firma da Linux çekirdeği gibi projelere destek olarak birbirlerinin masraflarını azaltırlar.
Özgür yazılım rekabetçi bir pazarda destekleşmeyi mümkün kılar ve desteğin niteliğini arttırma potansiyeline sahiptir. Sahipli yazılımlarda sadece sağlayıcı koda erişebileceği için gelebilecek desteği reddeder ve bu bir şekilde tekele neden olur.
Ben bir programcı mıyım? Ne işime yarar bu özgürlükler?
Bu özgürlüklerden doğrudan faydanabilmek için kod okuyabilmeniz ve yazmanız gerekir. Fakat faydalanmak için bir yazılım geliştiricisi olmanız gerekmez, bu özgürlüklerin size sunduğu diğer faydalardan yararlanabilirsiniz, başkalarını teşvik edebilirsiniz ya da yazılımcılara ihtiyacınız olan değişiklikler ödemeler yapabilirsiniz - ya da openSUSE dağıtımının faydalarından yararlanabilirsiniz.